尿酸高要吃什么药
Нидерланд (нидер. Nederland [?ne?d?rlɑnt], нидерландша айтылуы ) — Батыс Еуропада?ы мемлекет. Нидерландны? солт?ст?к ж?не батыс б?л?г? Солт?ст?к те??зд?? жа?алауында орналас?ан. Жер аума?ы 41,532 км2. Хал?ы 17,2 млн. (2020). Т?р?ындарыны? 96%-ы голланды?тар. Ресми т?л? – нидерланд (голланд) т?л?. Хал?ыны? 50%-?а жуы?ы – католиктер, 40%-?а жуы?ы – протестанттар. Нидерланд – король (патшайым) бас?аратын конституциялы? монархия - Атадан бала?а м?ра болып ?ал?ан бил?к иес?н?? мемлекетт?? сайланып ?ойылатын бас?ару органдарымен б?те ?айнасып, демократиялы? ?станымдарымен ?йлес?м тауып бас?аруы. Жо?ары за? шы?арушы органы ек? палатадан (б?р?нш? ж?не ек?нш?) т?ратын Бас Штаттар. Астанасы – Амстердам ?аласы (?к?мет резиденциясы Гаага ?аласында орналас?ан). ?к?мш?л?к жа?ынан 12 провинция?а б?л?нед?. А?ша б?рл?г? – еуро (2002). ?лтты? мейрамы – Патша к?н? (патша Виллем Александрды? ту?ан к?н?) – 27 с?у?р. Нидерланд Б??-?а (1945), Еуроода??а (1957), НАТО-?а (1949) м?ше.
Этимология
[??деу?| ?айнарын ??деу]Нидерланд жи? ?Голландия? деп аталады, б?л д?рыс емес, себеб? О?т?ст?к ж?не Солт?ст?к Голландия ?аз?рг? Нидерландтан тыс тарихты? е? дамы?ан ж?не сонды?тан е? танымал бол?ан ?аз?рг? Нидерландыны? он ек? провинциясыны? екеу? ?ана. Осы себепт? к?птеген бас?а елдерде Голландия (?Голландия?) жи? б?к?л ел деп аталды. олар Голландия провинциясында орналас?ан к?п б?л?г? Нидерландта болып ресейл?к м?дделер?н ше?бер, к?з?арасы техникалы? т?р?ыдан е? озы? патша орындарды енг?з?лген рет?нде аты ?лы Петр I. Елш?л?г?н?? кей?н тарал?ан айналды орыс, б?л о?ан болды ж?не Гран Елш?л?г?нде болып; Нидерланды?а бар?аны туралы ?йлерге айтып, елш?л?кт?? м?шелер? жи? мемлекетт?? атын атап ?тпеген Голландияны жи? атады.
атауы ?Нидерланды? ?т?менг? жер? дегенд? б?лд?ред?, б?ра? ол с?збе д?рыс аудару?а, ?йткен? тарихи терминдер ?ш?н б?л термин ?детте ?аз?рг? Нидерланды?а, Бельгия?а ж?не Люксембургке (Бенилюкс) с?йкес келет?н аума? деп аталады. Орта ?асырды? со?ында, солт?ст?к те??з жа?алауы бойында?ы Рейн, Меусе, Шельдт т?менг? шекарасында орналас?ан айма? ?Литальды а??арлар? немесе ?Т?менг? жер? (де Лаге Лэнден бич де Зи, Нидерланд) деп аталды. ?Голландия? деген атауды ?олдануды? ал?аш?ы ресми айтылуы XIV-XV ?асырлар?а жатады.
Таби?аты
[??деу?| ?айнарын ??деу]Нидерланд аума?ыны? к?пш?л?к б?л?г?н ойпатты жазы?тар (40%) алып жатыр. О?т?ст?к-батысында Арденн с?лемдер? орналас?ан (е? би?к н?ктес? – Ваалсберг тауы – 321 м), ?ысы мен жазы жылы, ж?мса? те??зд?к климат. ?а?тарда?ы орташа температурасы 1 – 3°С, ш?лдеде – 16 – 17°С. Жылды? жауын-шашын м?лшер? 650 – 750 мм-ге те?. Нидерландда ?те ты?ыз ?зен тораптары (Рейн, Маас, Шельда ?зендер?н?? атыраулары) бар. Аума?ыны? 70%-ын м?дени жер бедер? (ег?нд?ктер, ?олмен ег?лген шабынды?тар), 9%-ын ормандар (?ыл?ан жапыра?ты, ?р? жапыра?ты) алып жатыр. Ормандарын а? ти?н, сусар, к?зен, ?оян, ел?к, та?ы бас?а а?дар, ??старды? 180-дей т?р? мекендейд?. Кен байлы?тарынан м?най, таби?и газ, шымтезек, ас т?зы, каолин кездесед?.
Тарихы
[??деу?| ?айнарын ??деу]Нидерланд аума?ын адамдар жа?а тас д?у?р?нен мекендей бастады. Б.з.б. 1-мы?жылды?ты? 2-жартысынан м?нда нег?з?нен кельт тайпалары ?м?р с?р?п, оларды б?зд?? заманымыз басталар кезде герман тайпалары ы?ыстырды. Б.з.б. 1 ?асырда Нидерланд аума?ыны? б?р б?л?г?н римд?ктер басып алды. 3 – 4 ?асырларда о?т?ст?к Нидерландны франктер, шы?ыс Нидерландны сакстер, солт?ст?к Нидерландны фриздер мекендед?. 5 ?асырдан бастап франк мемлекет?н?? ??рамына ен?п, ол ыдыра?аннан кей?н елде б?р?атар ?са? иел?ктер (Голландия, Гелдерн, та?ы бас?а графты?тар) ??рылды. 11 – 16 ?асырларда Нидерланд жерлер? (Голландия, Зеландия, Фрисландия, та?ы бас?а) Бельгия, Люксембург, Франция, Испанияны? ??рамында болды. 16 ?асырда?ы Нидерланд революциясыны? (1566 – 1609) н?тижес?нде испан ?стемд?г?нен азатты? ал?ан жерлерде Б?р?ккен провинциялар Республикасы ??рылды. 17 ?асырда Нидерланд сауда-сатты? пен те??з саудасы жа?сы дамы?ан алды??ы ?атарлы еур. держава?а айналды. О?т?ст?к-Шы?ыс Азияда Индонезия, Америкада Гвиана, К?ш? Антиль аралдары, Африкада Кап жерлер? Нидерландны? отарына айналды. 1810 – 13 ж. елд? Наполеон басып алды. 1815 ж. Бельгиямен б?р?кт?р?л?п, Нидерланд корольд?г? (1830 жыл?а дей?н) ??рылды. 2-д?ниеж?з?л?к со?ыс жылдары Нидерландны нем?стер басып алды. Со?ыстан со? Нидерланд отарлы? империясы ыдырай бастады. Нидерландда 70-тен астам саяси партиялар т?ркелген. 1989 жылдан бастап ?к?мет бил?г?н христиан-демокр. партия мен Е?бек партиясынан ??рыл?ан коалицалы? ?к?мет ж?рг?з?п келед?.
?к?мш?л?к б?л?м?
[??деу?| ?айнарын ??деу]Нидерланды провинциясы ?ауымдасты?тар (Gemeente) б?л?нед?, 12 провинциялар (Provincie) (мада?тауын ба?ыттары бойынша 1986 жылы ??рыл?ан со??ы провинциясы Фрисландия) б?л?нед?, кейб?р ?ауымдар коммуналды? салаларда (deelgemeente) б?л?нед?. Бонэйр, Саба мен Синт-Эстатиус ??сас: Нидерланды б?л?г? рет?нде, сондай-а? Кариб ?ш арнайы ?о?амдасты? болып табылады. провинциялар ?кiлдi органдар - провинциялы? мемлекеттер (Provinciale Staten), облыстарды? ат?арушы органдар - ?ызметкерлер? (Gedeputeerde Staten), Кинг (Commissaris ван де Koning) ж?не депутаттар (gedeputeerde) комиссары т?ратын, ?о?амдасты?ты? ?кiлдi органдар - ?о?амдасты? ке?естер (Gemeenteraad), ат?арушы орган - бургомистра ж?не за?ды т?л?алар колледж? (College van burgemeester en wethouders), бургомистра (burgemeester) т?ратын ж?не за?ды т?л?алар (Wethouder), коммуналды? аудандарды? ?к?лд? органдар - ауданды? ке?естерд?? (deelraad), ат?арушы органдар - ?ала баста?ан бас?арма (dagelijks bestuur), ауданды? т?ра?алар (стендтеэлворцитер).
Жерг?л?кт? ?з?н-?з? бас?аруды? нег?зг? б?л?мшелер? - муниципалитеттер, оларды? саны 647 адам.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Хал?ы
[??деу?| ?айнарын ??деу]

2017 жыл?ы ш?лде айында?ы халы? саны 17 084 719 адамды ??райды. Нидерланды т?р?ындарыны? саны бойынша елдер т?з?м?нде 66 орын алады[5]. ?ткен ?асырда Нидерландыны? хал?ы бас?а еуропалы? елдермен салыстыр?анда ?те жылдам ?ст?: 1850 жылы 3 миллион адам, 2000 жылы - 1900 ж?не 16 миллион адам. 3 миллион т?р?ыны, 2000 жылмен салыстыра отырып, Бельгия хал?ы сол кезе?де шамамен ек? есе ?ст?: 1850 жылы 4,5 млн. т?р?ындармен 2000 жылы 10 млн.
К?лем? 41,543 км2 болатын, 2016 жыл?а ?арай Нидерланды халы?ты? ты?ызды?ы б?р квадрат километрге 405 адамды ??райды. Осылайша, Нидерланды ?лемдег? е? беделд? 15-ш? мемлекет. Аума?ты? к?лем? мен хал?ы бойынша Патшалы?ты М?скеу облысыны?, оны? ?ш?нде М?скеумен салыстыру?а болады. К?птеген жолмен Нидерланды е? дамы?ан к?л?к ж?не а?паратты? инфра??рылымы бар елдерд?? б?р? болып табылады. Интернетт? ?лемде 15,778 миллион адам немесе ел хал?ыны? 93,1 пайызы пайдаланады - ?лемдег? 34-ш? к?рсетк?ш. Нидерландыда 2002-2003 жылдары 10 миллион стационарлы? ж?не 12,5 миллион ?ялы телефон бар. Елде 250-ден астам радиостанция ж?не 21 телевизиялы? станция (26 ?айталаушы) бар.
Нидерландыда, ек? байыр?ы топтар?а ?й - Нидерланд Фриздер мен планкаларды, сондай-а? иммигранттар саны к?п. этникалы? ??рамы: 80,7% - Нидерланд, 2,4% - нем?стер, 2,4% - индонезиялы?, 2,2% - т?р?ктер, 2% - Суринам, 2% - Мороккалы?, 1,5% - ?нд?лер 0 , 8% - антилилиандар мен арубалы?тар, 6,0% - бас?а этникалы? топтар. Халы?ты? ??рамы - 33% протестанттар[6] (Protestantse Kerk in Nederland), 31,27% католиктер, 6% м?сылман, 0,6% индус, 0,5% Буддистер[7],, 2,2% бас?а д?ндерге сенед?. Нидерланды халы? ?лемде е? жо?ары болып табылады: ересек ерлер орташа би?кт?г? - 1,83 метр, ересек аналы? - 1,70 метр.
2011 жылы 15-65 жас аралы?ында?ы б?л?мд? адамдарды? саны 10 994 000 адамды ??райды. Нидерландыда 16 жас?а толма?ан балалар мен жас?сп?р?мдерд? м?ндетт? т?рде тег?н о?ыту. Бастауыш мектепте 5 жастан ас?ан балалар (ата-анасыны? ?т?н?ш? бойынша 4 жастан 12 жас?а дей?н). Ол к?птеген о?у жоспарларымен ерекшеленед?. Орта мектепте 12-16 жас аралы?ында?ы ?рб?р бала ?ш?н о?у-жатты?у процес?нде б?ркелк? болу м?ндетт?. Жо?ары б?л?мд? колледжде (hogescholen), университетте немесе ашы? университетде (кешк? немесе сырттай о?у) алу?а болады. Елд?? 13 университет? (Нидерландыда?ы е? еск? университет - Лейден, 1575 жылы ??рыл?ан) ж?не Ересектерге арнал?ан ашы? университет? бар. Жо?ары б?л?м ?детте алты жылды? о?у курсына арнал?ан.
Экономикасы
[??деу?| ?айнарын ??деу]Нидерланд – экспорт?а бей?мделген жо?ары ?н?мд? ауыл шаруашылы?ы бар, дамы?ан ?нерк?с?пт? ел. Экономикасында сырт?а капитал шы?ару, сырт?ы сауда, те??з транспорты ма?ызды орын алады. М?най, таби?и газ (жылына 90 млрд. м3 шамасында) ?нд?р?лед?. ?нерк?с?пт?? жетекш? салалары: м?най ??деу (органикалы? химия ?н?мдер?н ?нд?ру), м?най-химия, машина жасау, кеме ж?не ?ша?, газ ж?не химия ?нерк?с?б?не ?ажетт? ??рал-жабды?тар, д?р?-д?рмектер жасау, металлургия мен металл ??деу, электротехника (Нидерланд – д?ние ж?з?ндег? бейне ж?не дыбыс аппаратураларын шетке шы?аратын е? ?р? мемлекеттерд?? б?р?), д?мд?к та?амдар шы?ару. Алмас пен ?ымбат ба?алы тастарды ??деу б?рыннан жа?сы дамы?ан сала болып есептелед?. Ауыл шаруашылы?ында етт?-с?тт? ?р? ?ара ?с?ру басым. Нидерланд – д?ние ж?з?ндег? с?т пен с?т ?н?мдер?н сырт?а е? к?п шы?аратын мемлекеттерд?? б?р? (сары майды? д?ниеж?з?л?к экспортыны? 1/5; ?оюлатыл?ан с?тт?? 1/2 ; ??р?а? с?тт?? 1/4; ?р?мш?кт?? 1/4 б?л?ктер? Нидерландны? ?лес?не тиед?). Сондай-а? сырт?а к?п м?лшерде шош?а, ??с ет?н, ж?мырт?а, темек?, ара?-шарап пен сыра шы?арады. Жылыжайда к?к?н?с пен жем?с-жидек (жылыжайларды? к?лем? ж?н?нен д?ние ж?з?ндег? ал?аш?ы орындарды? б?р?н иеленед?), г?лдер мен г?л т?йнектер?н (жылына 2 млрд-тан астам ?ыз?алда? т?йнектер?н шет елдерге сатады), са?ырау??ла?тар ?с?ру жа?сы дамы?ан. Нег?зг? ауыл шаруашылы?ы да?ылдары – бидай, картоп, ?ант ?ызылшасы. Балы? аулау, шетелд?к туризм де ?азына?а елеул? пайда келт?ред?. ?лтты? жиынты? ?н?мн?? жан басына ша??анда?ы жылды? м?лшер? 18560 А?Ш долларына те?. Нег?зг? сауда сер?ктестер? – Еуроода? елдер?.[8]
Дерекк?здер
[??деу?| ?айнарын ??деу]- ↑ Population counter. Centraal Bureau voor de Statistiek (2019). Тексер?лд?, 30 ш?лде 2019.
- ↑ a b c d Netherlands. International Monetary Fund (April 2019).
- ↑ Human Development Report 2019 (а?ыл.) (PDF). United Nations Development Programme (10 December 2019). Тексер?лд?, 10 желто?сан 2019.
- ↑ Bevolking; geslacht, leeftijd, burgerlijke staat en regio, 1 januari (нид.). StatLine. Centraal Bureau voor de Statistiek (29 с?у?р 2016). Басты дерекк?з?нен м?ра?аттал?ан 3 маусым 2016. Тексер?лд?, 29 с?у?р 2016.
- ↑ CIA — The World Factbook М?ра?аттал?ан 16 тамызды? 2011 жылы. (а?ыл.)
- ↑ Country comparisons: what stat did you mean?. www.nationmaster.com. Тексер?лд?, 5 ?азан 2017.
- ↑ By Country > Buddhism statistics — countries compared — NationMaster М?ра?аттал?ан 3 ?ырк?йект?? 2011 жылы.
- ↑ “?аза?стан”: ?лтты? энцклопедия/Бас редактор ?. Нысанбаев – Алматы “?аза? энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
|
![]() | Б?л ма?аланы Уикипедия сапа талаптарына лайы?ты болуы ?ш?н уикиленд?ру ?ажет. |